Europa overbruggen: De Falla, Liszt, Fischer, Dvořák

Over het evenement

Doe mee met Iván Fischer en het European Union Youth Orchestra voor een avond vol verschillende muziekstukken die Europa verbinden. Met werken van de Falla, Liszt, Fischer en Dvořák.

De bruggen van Europa verbinden dit jaar het hele continent: een Hongaarse rapsodie volgt op een Spaanse dans, een hommage aan Bach gaat vooraf aan Tsjechische melodieën. Liszts werk, geïnspireerd door de cimbalom, zal opnieuw worden begeleid door dit karakteristieke instrument van de stedelijke Romaanse muziek, bespeeld door Jenő Lisztes, die met het BFO het publiek in Carnegie Hall, de Musikverein en de BBC Proms in vervoering bracht. In de danssuite van Iván Fischer reiken de bruggen helemaal naar Brazilië, Amerika en Argentinië. De Stradivariusviool klinkt "adembenemend" (The Strad) in de handen van de Oekraïense violiste Diana Tishchenko, en klinkt met een "kenmerkende, individuele stem" (The Gramophone). Het concert, dat samen met het jeugdorkest van de EU wordt uitgevoerd, is het eerste evenement van de European Orchestra Academy, een gloednieuw initiatief van de twee ensembles.

De Falla vond geen plezier in het genre van de zarzuela, een folkachtig Spaans zangspel, en ging opera's componeren. Zijn stuk getiteld Life Is Short, dat minder dan een uur duurt, zit boordevol elementen uit de Spaanse en Romaanse volkscultuur. Ook al wordt het beschouwd als een vroeg stuk, zijn gemakkelijke vertrouwdheid met Andalusische muziek schijnt door. Zijn enthousiasme voor Moorse en transcendentale motieven is ook duidelijk. Het beroemdste deel in het verhaal van Salud, een personage met liefdesverdriet, is de Spaanse dans, waarin het slimme orkestarrangement de aanwezigheid van een flamencogitarist oproept.

Halverwege de 19e eeuw ontstond er overal ter wereld vraag naar nationale muziek. Na het zorgvuldig verzamelen van melodieën waarvan hij dacht dat het Hongaarse volksmuziek was (meestal Hongaars geïnspireerde liederen van Roma‐muzikanten), componeerde Franz Liszt een set van 19 Hongaarse rapsodieën: zijn populairste serie tot op de dag van vandaag.

Hij herzag zes composities die oorspronkelijk geschreven waren voor piano solo om uitgevoerd te worden door een orkest. In de georkestreerde uitvoering van de rapsodie ter ere van Joseph Joachim speelt de viool een belangrijke rol, terwijl de solofluit de meest herkenbare melodie van het stuk introduceert. Drama, lyriek en dans wisselen elkaar af, zoals past bij het genre.

Een verzameling gestileerde dansen — dat was de korte beschrijving van de suite. Met andere woorden, dansnummers waar niemand meer op danst omdat ze uit de mode zijn. Maar toen de suites voor het eerst werden uitgevoerd in de tijd van Bach, herinnerden de ouderen zich de dansen misschien nog wel en voelden ze zich nostalgisch. Dit was Iván Fischers denkproces toen hij zijn eigen danssuite componeerde, waarvan de melodieën het hedendaagse publiek wellicht bekend in de oren klinken. Een barokke prelude, een samba‐achtige bossa nova, syncoperende ragtime, glibberige tango en op swing gebaseerde boogie‐woogie vormen de moderne parodie op deze Bachiaanse vorm.

Velen zeggen dat Symfonie nr. 7 Dvořáks mooiste muziekstuk is. Na het horen van Brahms' Symfonie nr. 3 besloot de componist na een onderbreking van vijf jaar terug te keren naar het genre. "Er zit geen enkele overbodige noot in het werk," schreef hij aan zijn uitgever. In het stuk komen tegelijkertijd verhitte Tsjechische politieke passies en de vreedzame, harmonieuze liefde van de componist voor zijn vaderland naar voren. De onverwacht rustige en lyrische opening van het eerste deel kwam tot de componist op een treinstation in Praag: het langzame deel geeft weer hoe Dvořák rouwde om zijn moeder, die onlangs was overleden, en om zijn oudste dochter, die op jonge leeftijd overleed. Na het levendige maar melancholische scherzo eindigt het stuk met een exotische finale.

Een gezamenlijk concert van het BFO en het European Union Youth Orchestra, een gezamenlijke productie van Müpa Budapest en het BFO.